Financiering

2a     Gecontracteerde beleggingen

 
Obligaties
De boekwaarde van de obligaties van circa € 91 mln. plus de opgelopen rente eind december 2021 van circa € 74 mln. komt uit op circa € 165 mln., terwijl de marktwaarde eind december 2021 circa € 188 mln. bedraagt. Dit houdt in dat bij eventuele verkoop op dit moment € 23 mln. boekwinst zal worden behaald. Daar staat tegenover dat de gemeente de jaarlijkse renteopbrengst niet meer zal ontvangen gedurende de komende 9 jaar van totaal € 25 mln. In 2021 is één obligatie, groot € 19,9 mln., contractueel vervallen.

Belegging Meewind
Meewind is een fonds waarmee particulieren, overheden en bedrijven participeren in duurzame energieprojecten. De gemeente Den Haag heeft vanaf 2009 een participatie in subfonds Zeewind met een boekwaarde van € 9,7 mln., dat is een groot windmolenpark op het Belgische gedeelte van de Noordzee. De marktwaarde van Meewind bedroeg op 31 december 2021 € 13,0 mln.

Voorziening belegging obligaties en belegging Meewind
De belegging bestaat uit gekochte obligaties van banken met een zeer goede tot goede kredietwaardigheid. In de portefeuille kan een risico ontstaan, wanneer gedurende de looptijd de kredietwaardigheid van een van de banken waarin is belegd, onder druk komt te staan of neerwaarts wordt bijgesteld. Mogelijk ontstaat daardoor het risico van koersverlies bij verkoop. Dit risico wordt door de beheerder van deze portefeuille (ASR Vermogensbeheer) als klein beschouwd. Daarom is er geen voorziening getroffen. De marktwaarde van de belegging Meewind per ultimo 2021 is hoger dan de boekwaarde. Hierdoor is op basis van de huidige inzichten geen risicovoorziening benodigd en is de bestaande voorziening van € 0,8 mln. vrijgevallen.

Overige uitzettingen

Om een impuls te geven aan de Haagse woningmarkt heeft de gemeente Den Haag van 1 maart 2014 tot 1 maart 2015, startersleningen verstrekt. Na afloop van de looptijd van de leningen wordt het uitstaande bedrag terugontvangen. Om de zelfbouw voor lagere inkomens toegankelijk te maken is de gemeente Den Haag gestart met de Startersregeling Ik Bouw Betaalbaar (IBB), waarbij gebruik is gemaakt van een bestaande formule van de Stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse Gemeenten (Svn). Na afloop van de looptijd van de leningen wordt het uitstaande bedrag terugontvangen. De IbbStarterslening valt onder de Nationale Hypotheekgarantie (NHG), waardoor geen risicovoorziening getroffen hoeft te worden.

2b   Korte liquiditeiten
Betalingsproces
De gemeente heeft maatregelen getroffen om de veiligheid en beschikbaarheid van de gemeentelijke betaalinfrastructuur te vergroten. De Haagse bron-systemen zijn klaargemaakt om de benodigde technische aanpassingen daarvoor te ondergaan. Naast deze systemen zijn ook de bijbehorende betaalprocessen op risico’s en hiaten doorgelicht. Daar waar nodig zijn de processen verbeterd waardoor de kans op foutieve betalingen is afgenomen. De digitale aanval eind 2021 heeft uitgewezen dat veiligheid en beschikbaarheid van de digitale infrastructuur onze constante aandacht verdient.

Liquiditeitspositie 2021
Vanaf het moment van binnenkomst van de Eneco-middelen (eind eerste kwartaal 2020) was van liquiditeitstekort geen sprake meer en moest de gemeente schatkistbankieren. De gemeente had geheel 2021 een liquiditeitsoverschot, variërend van circa € 38 mln. tot circa € 319 mln. Gemiddeld kwam het liquiditeitsoverschot uit op circa € 186 mln.

Schatkistbankieren
De gemeente is vanaf december 2013 gebonden aan de regels van het schatkistbankieren. Dat betekent dat overtollige middelen (verplicht) moeten worden aangehouden bij de Schatkist. Daarvoor heeft de gemeente een bankrekening bij het ministerie van Financiën. Hierover ontvangt en betaalt de gemeente geen (negatieve) rente. Wel behoudt de gemeente uiteraard de beschikking over deze middelen bij de Schatkist.  De gemeente heeft in 2021 gemiddeld circa € 184 mln. aan overtollige middelen aangehouden bij de Schatkist, variërend van circa € 33 mln. tot circa € 320 mln. Per 31 december 2021 is circa € 113 mln. uitgezet bij de Schatkist tegen een percentage van 0%.

Renterisico financiering korte termijn
Het risico op kortlopende financiering (looptijd korter dan 1 jaar) wordt beperkt door de kasgeldlimiet (uit de Wet financiering decentrale overheden (Wet fido). De kasgeldlimiet geeft aan hoeveel de gemeente kortlopend mag lenen. De kasgeldlimiet is 8,5% van het begrotingstotaal en is voor 2021 € 219 mln. Een overschrijding van de kasgeldlimiet is twee kwartalen achter elkaar toegestaan. In onderstaande grafiek is de netto vlottende schuld aangegeven in relatie tot de kasgeldlimiet.

Geheel 2021 had de gemeente een liquiditeitsoverschot en moest zij schatkistbankieren. Hierbij geldt het zogenaamde drempelbedrag. Het drempelbedrag is een minimumbedrag (afhankelijk van de begrotingsomvang) dat gemiddeld per kwartaal buiten de schatkist mag worden gehouden.
Voor de gemeente Den Haag is het drempelbedrag voor het eerste halfjaar van 2021 circa € 7,9 mln.
Vanaf 1 juli 2021 geldt voor gemeenten een nieuw (verhoogd) drempelbedrag (zie ook relevante gebeurtenissen in 2021). Voor de gemeente Den Haag komt deze drempel (voor het restant van 2021) uit op circa € 14,0 mln. De gemeente heeft in 2021 aan beide drempelbedragen voldaan.

2c   Resultaat
Financieringsresultaat
Onderstaand een overzicht van de resultaten op de financiering:

De gemeente heeft in 2021 gemiddeld circa € 184 mln. aan overtollige middelen (verplicht) moeten aanhouden bij de Schatkist (schatkistbankieren). Hierover ontvangt en betaalt de gemeente geen (negatieve) rente.

In de begroting is rekening gehouden dat gemiddeld € 100 mln. waarborgsom zou worden gestort als zekerheidsstelling voor de afgesloten derivaten tegen 0,5%. In werkelijkheid is gemiddeld € 121,6 mln. gestort tegen 0,56%.

Voor de opgenomen langlopende leningen heeft de gemeente in 2021 € 25,8 mln. betaald tegen een gemiddelde rente van 1,97%. Voor de uitgezette langlopende leningen aan derden heeft de gemeente in 2021 € 4,7 mln. ontvangen tegen een gemiddelde rente van 3,77%.

Uit de belegde obligaties (rentepercentage 4,15%) is € 6,0 mln. aan rente ontvangen en is aan beheervergoeding € 0,1 mln. betaald. Voor de belegging Meewind is € 1,2 mln. (begroot € 0,8 mln.) aan dividend ontvangen. De afsluitprovisie voor de destijds afgesloten derivaten, circa 0,01% rente, is verdisconteerd in de contractuele rendementen.

Op basis van de huidige inzichten zijn de risico’s in de verstrekte langlopende leningen aan derden en de beleggingen beperkt. Hierdoor zijn de reeds bestaande voorzieningen van € 1,5 mln. in 2021 vrijgevallen.

In 2021 is voor het verbeterprogramma betaalorganisatie € 0,5 mln. geraamd en € 0,2 mln. gerealiseerd

De gemeente heeft in 2021 € 7,6 mln. dividend ontvangen omdat de gemeente aandeelhouder is van een aantal vennootschappen. Voor een toelichting wordt verwezen naar de paragraaf Verbonden partijen en programma 15 – Financiën.

Het overig financieringsresultaat betreft kleine voor- en nadelen op o.a. de personeelshypotheekportefeuille en kosten betalingsverkeer.