Werk en inkomen

Beleidsverantwoording op hoofdlijnen

Werk en inkomen: wat is het?
Dit programma gaat over werk, inkomen en minima- en schuldenbeleid:
Werk gaat over alle instrumenten en middelen om Haagse inwoners die vallen onder de Participatiewet toe te leiden naar werk of school.

Inkomen bevat de instrumenten en middelen om inwoners die vallen onder de Participatiewet rechtmatig te voorzien van een bijstandsuitkering of loonkostensubsidie.

Het minima- en schuldenbeleid biedt voorzieningen om inwoners met een minimuminkomen actief mee te laten doen in de samenleving. Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar kinderen. De insteek is om schulden zoveel mogelijk te voorkomen. De gemeente ondersteunt mensen met schulden om deze zo snel en integraal mogelijk op te lossen.

Wat is het doel?
Den Haag wil dat iedere inwoner in staat is deel te nemen aan de samenleving. Werk en inkomen zijn hiervoor cruciale randvoorwaarden. Met dit programma wil de gemeente inwoners ondersteunen die (tijdelijk) niet in staat zijn om op eigen kracht in hun levensonderhoud te voorzien en maatschappelijk mee te doen en daarmee bijdragen aan de bestaanszekerheid van Hagenaars.

2021 in het kort
Alle steunmaatregelen die in 2020 in het kader van de coronacrisis zijn opgestart – Tozo (Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers), TONK (Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten), bedrijfskredieten en bijbehorende ondersteuning en begeleiding – liepen voor het grootste deel in 2021 door. Wel heeft het Rijk per 1 oktober het herstelpakket stopgezet. Dat betekende een einde van de Tozo-regeling. Hiervoor is in de plaats gekomen: het Besluit bijstandverlening zelfstandigen met een lichte toetsing.

Andere vormen van extra ondersteuning liepen door. Ook de komende tijd houden we rekening met extra noodzaak tot ondersteuning. Daarover zijn we voortdurend in gesprek met onze partners, regionaal en landelijk.

In 2021 heeft de gemeente flink geïnvesteerd in passende hulpverlening voor de gedupeerden van de kinderopvangtoeslagaffaire. Dat was geen eenvoudige opgave. Voor veel zaken is de gemeente afhankelijk van de landelijke overheid en de belastingdienst. Waar mogelijk en nodig heeft Den Haag zo goed mogelijk geanticipeerd op de landelijke ontwikkelingen zodat snel stappen gezet konden worden in het herstel van vertrouwen en een nieuw perspectief. Zo was Den Haag de eerste grote gemeente die de gemeentelijke schulden kwijtschold bij alle erkend gedupeerden.

Vernieuwingen
In 2021 is een begin gemaakt met belangrijke vernieuwingen. Zo wordt de gewijzigde Wet inburgering per 1 januari 2022 ingevoerd. Deze wet is in 2021 voorbereid. Met deze gewijzigde wet komt de regierol in de inburgering terug bij gemeenten.
Een tweede vernieuwing is dat in 2021 ervaring is opgedaan met het regionale mobiliteitsteam:  (RMT), een regionaal samenwerkingsverband om de instroom in de WW of bijstand vanwege corona te voorkomen. Deze samenwerking is ingezet in nauw overleg met het Rijk en de sociale partners in de regio, en krijgt waarschijnlijk de komende jaren, ook na de coronacrisis, een vervolg.
Andere vernieuwingen zijn: de start met vroegsignalering om problematische schulden te voorkomen en uitbreiding van de dienstverlening. Ook is gestart met nieuwe vormen van ondersteuning van mensen die langdurig in de bijstand zitten, voorlopig niet naar een reguliere baan kan, maar wel op een andere manier mee kan en wil doen in de samenleving. Daarmee zijn ook het afgelopen jaar weer stappen gezet binnen de gemeente Den Haag gericht op de nieuwe en steeds veranderende opgave die er binnen het sociaal domein ligt.

Belangrijkste mijlpalen

Werk

• Er zijn in totaal 3.683 mensen naar werk of school begeleid (t.o.v. een doelstelling van 4.600). Bij 2.701 personen is de bijstandsuitkering hierdoor beëindigd (t.o.v. een doelstelling van 3.200).
• Tot en met 31 december 2021 werkten 1.363 SW medewerkers gewerkt bij de sociale werkvoorziening.
• Voor 2021 was de wettelijke taakstelling voor beschut werk het equivalent van 238 werkplekken van 31 uur. Eind 2021 hadden 312 mensen een beschut dienstverband bij de gemeente Den Haag. De gemeente voldoet hiermee ruimschoots aan haar wettelijke verplichting.
• In 2021 is op basis van aanbestedingen en inkoop ‘social return’ toegepast. Er zijn via deze afspraken 1.147 kandidaten geplaatst waarvan 693 op werk.
• In 2021 zijn 230 kandidaten gestart met een werkontwikkeltraject, 739 kandidaten zijn gestart met een werkfittraject.

Inkomen

• In 2021 is het aantal bijstandsuitkeringen in Den Haag met 5,3% gedaald van 24.751 naar 23.441 uitkeringen op 31 december 2021.
• In 2021 zijn 7.362 bijstandsaanvragen afgehandeld, waarvan er 4.314 zijn toegekend. Het afwijzingspercentage bijstand levensonderhoud bedroeg 41,4%. Het aantal bijstandsaanvragen is ten opzichte van 2020 met 26,5% gedaald.
• In 2021 zijn 9.077 Tozo-uitkeringen levensonderhoud toegekend en 421 Tozo-bedrijfskredieten.

Minima- en schuldenbeleid

• Met de regelingen uit het minima- en schuldenbeleid wordt 80% van de doelgroep bereikt.
• Ondanks de tijdelijke sluiting van sommige servicepunten en buurtcentra vanwege corona zijn 5.548 gesprekken gevoerd. Het aantal afgesloten kredieten voor mensen met grote betalingsachterstanden (1.250) en klantreizen (circa 1.500) was in 2021 vergelijkbaar met 2020.
• Het Rode Kruis en het Noodfonds van STEK hebben extra ondersteuning gekregen voor de extra toestroom vanwege corona.
• Er zijn op tientallen locaties gratis menstruatiemiddelen beschikbaar gesteld vanuit het minimabeleid.
• Dankzij de samenwerking tussen de gemeente en de woningcorporaties is ook in 2021 95% van de geplande uithuiszettingen voorkomen. De overige geplande huisuitzettingen die wel door zijn gegaan, gaan in 25 van de 34 gevallen over onbewoonde huizen.
• Door de nieuwe TONK-regeling (Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten) ondersteunde de gemeente in 2021 huishoudens die door inkomensverlies door corona in de knel kwamen bij het betalen van de vaste lasten. In totaal is er aan 976 huishoudens een TONK verstrekt. De totale uitgaven (exclusief uitvoeringslasten) bedroegen € 2.1 mln.

Indicatoren en kengetallen

* Deze indicator geeft inzicht in de effectiviteit van het re-integratiebeleid m.b.t. uitstroom uit de BUIG: de gebundelde uitkering als bedoeld in artikel 69 van de Participatiewet. Deze bestaat uit reguliere uitstroom en 500 extra uit intensivering uitstroom bijstand: Werkoffensief +500.
** Deze indicator geeft inzicht in hoeverre de inzet van re-integratie-instrumenten tot een duurzame werkhervatting van ex-uitkeringsgerechtigden heeft geleid.

Toelichting indicatoren

• Uitstroom: Gemiddeld gezien over de maanden heen zien we dat de realisatie uitstroom lager lag dan de doelstelling. We zien dat de realiteit significant anders was dan de aannames die gedaan zijn bij het bepalen en het ophogen van de doelstelling naar 3.200. De gemeente verwachtte dat zo'n 3.000 extra inwoners in onze dienstverlening zouden landen. In werkelijkheid was er juist een afname, vooral van de instroom vanuit de bijstand. Dit, tezamen met het opnieuw intreden van lockdowns en bijbehorende maatregelen was het in 2021 lastiger om kandidaten te begeleiden naar werk. De uitstroom is gestimuleerd door te focussen op kansrijke sectoren zoals de zorg en de bouw. Uiteindelijk zijn 2.701 kandidaten vanuit een uitkeringssituatie uitgestroomd naar werk.
• Duurzaamheid: Het aantal personen dat uitstroomt via werk en in 2021 weer in de bijstand komt is vergelijkbaar met vorig jaar. De kabinetsmaatregelen hebben een vertragend effect hierop. De toename zal in de cijfers van 2022 zichtbaar zijn.

* Het totaal aantal beëindigde en verlaagde uitkeringen als gevolg van opgelegde sancties.

Toelichting indicatoren

• Sancties
Door de coronacrisis en als gevolg van de richtlijnen van het RIVM, konden minder huisbezoeken en gesprekken plaatsvinden. Een deel van de handhavers is daar waar het hard nodig was, voor andere taken in de organisatie ingezet, bijvoorbeeld de uitvoering van de Tozo-maatregel. Ondanks deze bijzondere omstandigheden was in 2021 sprake van een lichte stijging van het aantal gesanctioneerde uitkeringsontvangers vergeleken met 2020.

• Het aantal huishoudens met bijstand t.o.v. het totaal aantal huishoudens

De twee bovenstaande indicatoren geven een indicatie van de relatieve sociale   problematiek in de gemeente Den Haag.