Onderwijs

Beleidsverantwoording per activiteit

Onderwijshuisvesting

Nieuwbouw
Dit jaar zijn er 3 revitalisaties van monumentale voortgezet onderwijs schoolgebouwen opgeleverd. Voor 2 scholen was de vervangende nieuwbouw reeds gestart en voor 6 scholen is de bouw van de vervangende nieuwbouw gestart. Voor nog eens 2 scholen is een uitvoeringsbeschikking afgegeven. Ook is een uitbreiding opgeleverd en een nieuwe wissellocatie gereedgekomen. In het in november vastgestelde programma voorzieningen onderwijshuisvesting 2022 (RIS310731) is budget voor 4 vervangende nieuwbouwprojecten opgenomen.

Verordening
In 2021 is de verordening Voorzieningen huisvesting onderwijs aangepast. In een werkgroep met de schoolbesturen is ook een advies geformuleerd voor volgende tranche-aanpassingen. Hiermee wordt de verordening gemoderniseerd en in lijn gebracht met de beleidsuitgangspunten uit de nota Onderwijshuisvesting in Den Haag en het Integraal Huisvestingsplan.

Integraal Huisvestingsplan
Dit jaar is in coproductie met de schoolbesturen de herijking van het Integraal Huisvestingsplan (IHP) gemaakt. Het betreft opname van eerdere onderzoeklocaties in de investeringsplanning, een overzicht van ontwikkelingen die onderwijshuisvesting raken en aanpassing van de investeringsplanning. Er start een werkgroep ten aanzien van de krimp van het aantal leerlingen in de Schilderswijk. Ook houdt een werkgroep zich bezig met de verdeling van leerlingen in het voortgezet onderwijs. Hierbij is het uitgangspunt dat het gebruik van nieuw op te richten scholen wordt geoptimaliseerd. De herijking van het IHP zal begin 2022 aan de Raad worden aangeboden. IHP’s en voorzieningenprogramma’s voor de groeigebieden worden op elkaar afgestemd.

Financieel onderzoek  
Het onderzoek van het college naar de investeringsbehoefte voor onderwijshuisvesting is afgerond en betrokken bij de begrotingsvoorbereiding. De kosten voor onderwijshuisvesting stijgen als gevolg van oplopende bouwkosten, duurzaam bouwen en de groei van de stad. Tegelijk lopen de beschikbare middelen voor onderwijshuisvesting sterk terug. De raad is hierover geïnformeerd bij de afdoening van de motie Inzicht in middelen geplande investeringen (RIS 304556). Het onderzoek wordt betrokken bij de coalitieonderhandelingen.

Duurzaamheid en ventilatie
In 2021 zijn 2 aanvragen voor cofinanciering van energiebesparende maatregelen en 1d aanvraag voor een vergoeding van de ontwerpkosten voor een groen-blauw schoolplein toegekend. In totaal is in 2021 voor
€ 0,7 mln. toegekend in het kader van de regeling Cofinanciering energiebesparende maatregelen en groenblauwe schoolpleinen. Het subsidieplafond voor de regeling was voor 2021 € 2,0 mln.

In 2021 hebben schoolbesturen 42 aanvragen ingediend voor de rijksregeling Specifieke uitkering ventilatie in scholen. In totaal gaat het om circa € 4,0 mln. In 2021 zijn 22 aanvragen toegekend: goed voor circa € 3,3 mln. Nog 4 aanvragen zijn in behandeling, in totaal circa € 0,6 mln. Het gaat om aanvragen voor betere ventilatie en energiebesparende maatregelen in scholen.

Leerlingenvervoer

Op 1 december 2021 maakten 1.443 leerlingen gebruik van het leerlingenvervoer:

• 1.069 leerlingen maakten gebruik van aangepast leerlingenvervoer: de taxibus.
• 219 leerlingen gebruikten het openbaar vervoer, soms begeleid door ouders/verzorgers.
• 153 leerlingen kregen een vergoeding voor het eigen vervoer, meestal de auto.
• 85 leerlingen maakten gebruik van meerdere voorzieningen vanwege co-ouderschap of stagevervoer.

Ondanks het groeiende tekort aan chauffeurs, verloopt het leerlingenvervoer in Den Haag goed. De vraag naar leerlingenvervoer steeg dit jaar met 8,4%. Dit komt onder andere doordat er meer leerlingen naar het speciaal onderwijs gaan en het groeiende aantal inwoners van de Gemeente Den Haag. Daarnaast moeten leerlingen vaker verder reizen omdat de speciale scholen in de buurt wachtlijsten hebben.

Aanbesteding harmonisatie doelgroepenvervoer
Eind 2021 liep de aanbesteding voor de harmonisatie voor het doelgroepenvervoer. De inschrijvers hebben hun plannen van aanpak ingediend en er heeft een consensus vergadering plaatsgevonden. Op dit moment is de gemeente Den Haag in afwachting van de uitkomst van een kort geding over het uitsluiten van waterstof in de aanbesteding.

Leerlingzaken

In het schooljaar 2020-2021 telde Den Haag 114.007 kinderen en jongeren van 5 tot 23 jaar. De meeste Haagse kinderen en jongeren doorlopen hun schoolloopbaan zonder problemen en komen niet in aanraking met de leerplichtambtenaar of casemanager voortijdig schoolverlaten. De groep waarvoor zij zich wel inzetten, zijn de jongeren die ongeoorloofd verzuimen, thuiszitten of van school (dreigen) uit (te) vallen. Ook voor jongeren die een vrijstelling van schoolinschrijving nodig hebben of voor wie de overstap naar het mbo risicovol is, komen bij hen in beeld. Afhankelijk van het type melding en de achterliggende oorzaken worden verschillende routes ingezet. Soms is dit handhaving, maar in veel gevallen zorgt de leerplicht-ambtenaar of casemanager voortijdig schoolverlaten er door gesprekken met ouders, leerling, school en ketenpartners voor dat een leerling weer naar school gaat (jaarverslag Leerlingzaken 2020-2021 RIS 311685).

Onderwijsachterstandenbeleid en taal

Meer kansengelijkheid in het Haagse onderwijs
Onderzoeken naar onderwijsachterstanden door corona laten zien dat de kansenongelijkheid groter is geworden. Dat komt niet alleen door de sluiting van scholen, maar ook doordat kinderen niet konden meedoen aan sport, cultuur en welzijn.

Soepele overgang
De gemeente werkte ook in 2021 onverminderd door aan het vergroten van de kansengelijkheid in de overgangen, in de schooladvisering en via schoolroutes die leerlingen volgen in hun schoolloopbaan. De onderzoeken van Oberon en SEO in opdracht van de gemeente Den Haag zijn afgerond. Hieruit blijkt dat er al veel dingen goed gaan, maar dat er helaas ook in Den Haag sprake is van het verschijnsel dat het schooladvies wordt bepaald door het opleidingsniveau van de ouder, ook als dit niet strookt met de uitslag van de eindtoets. Hierover was de gemeente al in gesprek met het onderwijs. Deze gesprekken zet de gemeente voort. Om dit te doorbreken, zijn en worden verschillende acties uitgezet. Over deze acties wordt de Raad in het eerste kwartaal van 2022 geïnformeerd.

Rol van de ouders
Er is ingezet op ouderbetrokkenheid. Mooi voorbeeld is ook de uitbreiding van de uren sociaal medische indicatie. Deze uren zijn ook bij de voorschoolse educatie uitgebreid, waarbij ze vooral worden ingezet om ouders te begeleiden bij de rol die zij hebben in de (talige) opvoeding van hun kind: spelen, lezen en wanneer vraag je hulp?

Studenten voor educatie
In 2021 zijn middelen uit het Sociaal Economisch Herstelfonds voor het programma ‘Studenten voor educatie’ beschikbaar gesteld. Met dit programma werken 40 studenten op 25 scholen in het primair onderwijs. Ze bieden extra ondersteuning bij het leerproces van de leerlingen.

Zwakke scholen
Den Haag kende in 2021 geen zwakke of zeer zwakke scholen.

Extra leertijd
Extra leertijd, zoals het leerkansenprofiel en de verlengde schooldag is een vorm om onderwijsachterstanden te voorkomen en te bestrijden. De activiteiten hebben tijdens en buiten schooltijd plaatsgevonden en zijn gericht op de Nederlandse taal en het ontwikkelen van creativiteit, talent en persoonlijke vorming.

Zomerscholen en weekendscholen
Zomer 2021 was het Zomerfestival070 ‘The city is ours’. Het festival bood een integraal programma voor kinderen en jongeren. Vanuit het primair onderwijs deden 3 zomerscholen mee. Daarnaast waren er zomerscholen op basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs. De zomerscholen openden de deuren in de wijken met de grootste achterstanden: Centrum en Escamp. In de ochtend stonden taal en rekenen centraal en in het middagdeel werden activiteiten aansluitend op het ochtenddeel aangeboden.

Naast de zomerscholen waren er enkele weekendscholen voor het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. De gemeente heeft het beleid aangepast zodat meer kinderen gebruik kunnen maken van de zomerscholen en weekendscholen.

Integrale kindcentra
Op verschillende plekken in Den Haag worden brede buurtscholen omgevormd tot integrale kindcentra voor 0 tot 12-jarigen. Om de voortgang van de kindcentra in Den Haag te volgen, is door een extern bureau een monitorinstrument opgesteld: de stadsfoto. De ontwikkeling van het monitorinstrument liep vertraging op door alle coronamaatregelen. Inmiddels hebben 31 kindcentra deelgenomen aan de stadsfoto. Het rapport verschijnt in het eerste kwartaal van 2022.

Voor- en vroegschoolse educatie
In 2021 is het nieuwe beleidskader voor voorschoolse educatie in werking getreden. Hier ligt de nadruk op het verhogen van de daadwerkelijke deelname van doelgroepkinderen aan voorschoolse educatie en het verhogen van de kwaliteit van voorschoolse educatie. Ook de zogenoemde en wettelijke verplichte resultaatafspraken tussen primair onderwijs en de kinderopvang leveren hier een bijdrage aan. Het nieuwe beleid wordt uitgevoerd met 3 verschillende werkgroepen: bereik, communicatie en resultaatafspraken. Hierin zijn alle partners vertegenwoordigd.

Volwasseneducatie
Het educatie-aanbod voor volwassenen bestaat uit trajecten taal, rekenen en digitale vaardigheden. Het doel: zelfredzaamheid, actieve deelname aan de samenleving en perspectief op werk. Er is taalaanbod op centrale locaties in de stad en er is een laagdrempelig taalaanbod in de wijken op locaties als scholen, Centra voor Jeugd en Gezin en buurthuizen. In Den Haag Zuidwest is een extra taalaanbod voor volwassenen in combinatie met digitale vaardigheden en praktijklessen.

Vanwege corona zijn veel taallessen en -activiteiten in 2021 digitaal aangeboden. Inmiddels worden de lessen weer fysiek aangeboden binnen de geldende maatregelen en zijn de succesvolle digitale lesmethoden ook buiten lockdown tijd voortgezet. Midden 2021 is de Taalnota vastgesteld door de gemeenteraad (RIS 307986). De taalontwikkeling van laaggeletterden heeft daarin een centrale plek. Doel is om meer Hagenaars met een taalachterstand een passend aanbod te geven dat perspectief biedt op participatie, werk, opleiding of taalonderhoud.

In 2021 is het regionaal programma laaggeletterdheid voor de Arbeidsmarktregio Haaglanden vastgesteld. De gemeente trekt hierin samen op met de gemeenten Rijswijk, Westland, Delft en Midden-Delfland. Op landelijk niveau deed Den Haag mee aan een werkgroep over de ontwikkeling van een monitor. Deze monitor moet de voortgang bijhouden in de aanpak van laaggeletterdheid in relatie tot de bestedingen uit de Wet educatie beroepsonderwijs. Een proefproject is inmiddels succesvol afgerond. Verder heeft de gemeente op landelijk niveau meegewerkt aan de totstandkoming van een handreiking Kwaliteitsbeleid laaggeletterdheid.

Schoolveiligheid
Maart 2021 is de aanpak Schoolveiligheid 2021-2022 aan de Raad gestuurd (RIS 308006). Deze aanpak richt zich op het verder verbeteren van de sociale en fysieke veiligheid op scholen en het verminderen van geweldsincidenten. De acties op een rij: een campagne wapenbezit en geweld, wapen inleveracties, een inventarisatie van de veiligheidssituatie op scholen rond wapenbezit bij jongeren en kinderen, voortzetting van de subsidies schoolveiligheid, het updaten van de Haagse veiligheidskaart, het updaten van de convenanten schoolveiligheid en het organiseren van een jongerenstadslab.

Stedelijke onderwijsbeleid en projecten

Meer kansen in het Haagse onderwijs
Door de coronamaatregelen is digitaal en online onderwijs sterk toegenomen. Kinderen hebben hiervoor een laptop nodig. Dankzij het Sociaal Economisch Herstelfonds kunnen ouders die hier geen geld voor hebben een beroep doen op deze regeling bij stichting Leergeld. In 2021 zijn 900 van de 1.000 beschikbare laptops verstrekt.

Leerlingen uit het voortgezet onderwijs konden gratis gebruik maken van studiefaciliteiten en huiswerkbegeleiding in de bibliotheek. Leerlingen konden in 2021 hiervoor terecht op 8 locaties van de bibliotheek en bij 2 jongerencentra: de centrale bibliotheek, bibliotheek Schilderswijk, bibliotheek Segbroek, bibliotheek Escamp, bibliotheek Transvaal, Bouwlust (vanaf 4e kwartaal), jongerencentrum Samson en buurthuis de Jeugdhaven. In totaal zijn 300 leerlingen per week geholpen. Dat zijn 130 leerlingen per week meer dan in 2020. De opkomst was hoog: tussen de 85 en 100%.

Voldoende onderwijsprofessionals
In 2021 is de uitvoering van de programma’s Noodplan G5 en zij-instroom op gang gekomen. Het noodplan biedt extra ondersteuning en personeel: onderwijsassistenten, vakkrachten en studenten. Dit had een dempend effect op het lerarentekort. Het programma Zij-instroom moet zorgen voor een succesvolle inzet van zij-instromers. Eind 2021 werkten er circa 185 fte zij-instromers in Den Haag.

In het kader van professionalisering zijn er in Den Haag 5 netwerken over het thema Urban Education, zowel in het primaire als in het voortgezet onderwijs. Urban Education helpt leraren om effectief te kunnen lesgeven in een grootstedelijke context.

Het programma De Rode Loper richt zich, met name via Leraar van Buiten, op de werving van zij-instromers voor het voortgezet onderwijs. Daarnaast is er een aanbod voor Haagse docenten in het voortgezet onderwijs die zich verder willen professionaliseren of een bevoegdheidstraject doorlopen. In 2021 is hieraan toegevoegd: een stedelijk inductieprogramma’s voor startende docenten.

Binnen het programma Aanpak lerarentekort mbo is een aanpak ontwikkeld om geïnteresseerden van goede informatie te voorzien over het werken in het mbo. Verder hoort hierbij: begeleiding van zij-instromers in het voortraject en pr-activiteiten voor werving.

In 2021 werkte het instituut Pedagogische wetenschappen van de Universiteit Leiden verder aan een nieuwe academische opleiding voor onderwijsprofessionals in Den Haag. Eind 2021 lag er een macrodoelmatigheidsdossier, een beeld van het curriculum en toetsbeleid, afspraken over de samenwerking met de Haagse schoolbesturen en de plannen voor de huisvesting.

Aansluiting op werk
De uitvoering van het meerjarenplan Sterk Techniekonderwijs in het vmbo in Haaglanden is verder gegaan met 32 scholen. De vernieuwingen in het mbo-beroepsonderwijs voor welzijn, techniek en de maakindustrie zijn vanwege de coronamaatregelen in aangepaste vorm uitgevoerd.

Stages
Sinds het uitbreken van corona hebben het praktijkonderwijs, het voortgezet speciaal onderwijs, het voorbereidend, het middelbaar en hoger beroepsonderwijs te kampen met tekorten aan stageplekken. Hiervoor zijn oplossingen gezocht vanuit het Sociaal Economisch Herstelplan (RIS 306618). In alle onderwijssoorten is de capaciteit vergroot om stageplekken te verwerven of alternatieven te ontwikkelen. Ook het Jongerenpunt070 draagt hieraan bij met de extra inzet van de Leerwerkmakelaar.

Niet altijd was het mogelijk om tot volledige stageplekken te komen. Soms was er een alternatief dat in ieder geval ‘vlieguren’ opleverde. Voorbeelden zijn: assistentie verlenen op stembureaus en meewerken aan het Den Haag leert-zomerfestival. Via een succesvolle sociale mediacampagne zijn werkgevers in Den Haag en omgeving geattendeerd op een subsidiemogelijkheid voor stages bij het Rijk.

Conciërgeregeling
Ook dit jaar zijn scholen benaderd en geïnformeerd over het in dienst nemen van een STiP-kandidaat als conciërge. Op 1 december 2021 zijn 95 STiP-kandidaten actief op scholen voor het uitvoeren van conciërge-taken.

Ontwikkelingen binnen hoger en internationaal onderwijs
Met de Haagse hoger onderwijsinstellingen is samengewerkt om het hoger onderwijs in Den Haag stevig te verbinden aan actuele maatschappelijke vraagstukken in de stad. Via het platform Student en Stad hebben de gemeente Den Haag, hoger onderwijsinstellingen en studenten in themateams actief samengewerkt aan het verbeteren van het Haagse studentenklimaat. Ook heeft Den Haag zich in 2021 aangesloten bij het landelijke netwerk Kennissteden Nederland. Tot slot zijn er vanuit het Sociaal Economisch Herstelplan middelen ingezet om in coronatijd voldoende zelfstudieplekken te realiseren voor studenten (RIS 306618).

In 2021 zijn de ontwikkelingen in het internationaal primair en voortgezet onderwijs in de Haagse regio in kaart gebracht. Dat geldt ook voor de instroom van internationals in het reguliere onderwijs in Den Haag. De uitkomsten staan in het ‘Vervolgonderzoek internationaal primair en voortgezet onderwijs in de regio Leiden-Den Haag-Delft 2021’.

Schoolzwemmen
De gemeente Den Haag vindt het belangrijk dat alle Haagse kinderen leren zwemmen. Daarom kunnen  scholen gebruik maken van schoolzwemmen. In september 2021 zijn bijna 100 scholen gestart met zwemlessen, waaronder 80 basisscholen, 10 regionale expertisecentra en 9 scholen voor voortgezet onderwijs met nieuwkomers. Dit zijn 5.000 leerlingen. De gemeente streeft ernaar dat deze scholen blijven deelnemen of hun leerlingen zonder zwemdiploma helpen met een zwemprogramma op maat. Om achterstanden weg te werken, zijn in de zomervakantie leerlingen van het schoolzwemmen uitgenodigd voor extra zwemlessen. Van de bijna 300 deelnemers hebben 118 leerlingen een zwemdiploma gehaald.

Kinderopvang

Cijfers  
Tot 1 december heeft de GGD Haaglanden voor de gemeente Den Haag 475 reguliere inspecties en 66 incidentele inspecties uitgevoerd bij kindercentra en gastouderbureaus. Ook waren er 77 reguliere inspecties bij gastouders en 3 incidentele inspecties. In 2021 zijn alle kindercentra en gastouderbureaus door de GGD geïnspecteerd.

Er zijn tot medio december 82 nieuwe aanvragen ontvangen voor registratie in het Landelijk Register Kinderopvang, plus 198 wijzigingsformulieren.

Jaarverslag
In het jaarverslag over de kwaliteit van kinderopvang 2021 verantwoordt het college zich over de taken op het terrein van toezicht, register en handhaving. Dit jaarverslag ligt medio 2022 bij de Raad. De gemeente Den Haag heeft de A-status. Dit betekent dat de gemeente volgens de Inspectie van het Onderwijs de wettelijke taken juist uitvoert. 

Wat zijn de gevolgen van corona?
De coronamaatregelen hadden vanaf maart 2020 grote gevolgen voor het onderwijs en de kinderopvang. Vanaf het begin is de gemeente in gesprek gegaan met bestuurders van kinderopvang, onderwijsinstellingen en regiogemeenten om de zaken voor de kinderen goed te regelen. De in 2020 getroffen maatregelen zijn in 2021 in overeenstemming met het rijksbeleid voortgezet.

Zo konden kinderen van ouders met cruciale beroepen tijdens de lockdown op school of op de dagopvang terecht. Ook kinderen die als ‘kwetsbaar’ worden beschouwd vanwege hun gedrag of thuissituatie konden terecht in de noodopvang.

Tot 8 februari 2021 waren basisscholen, kinderopvang en speciaal (basis)onderwijs gesloten. Alleen noodopvang was nog open. Met ingang van 20 december 2021 herhaalde zich deze situatie door een nieuwe lockdown.

In de kinderopvang steeg het ziekteverzuim door de quarantainemaatregelen en corona. Het was lastig om voldoende (gekwalificeerde) beroepskrachten op de groep te hebben. In enkele gevallen zagen centra zich genoodzaakt om groepen of locaties tijdelijk te sluiten. In een brief van 29 november 2021 kondigde de staatsecretaris tijdelijke maatregelen aan ter verlichting van de werkdruk en de personeelstekorten in de kinderopvang.