Economie

In de Economische uitvoeringsagenda 2019-2022 (RIS 303548) staat wat de gemeente concreet doet langs de volgende 4 strategische beleidslijnen:

1. Stad: de attractieve stad is belangrijk voor bewoners, talent, bedrijven, instellingen en bezoekers. Strategisch doel: de aantrekkingskracht van de stad vergroten en beter benutten.
2. Structuur: een krachtige economische structuur is nodig om de economie meer groeipotentie te bieden en weerbaarder te maken en om beter aan te sluiten op de arbeidsmarkt. Strategisch doel: de economische structuur veerkrachtiger maken.
3. Ondernemer: een excellent ondernemingsklimaat is belangrijk om ondernemers kansen te bieden om te starten, te groeien en in te spelen op de uitdagingen en transities. Strategisch doel: het midden- en kleinbedrijf laten groeien.
4. Ruimte: een randvoorwaarde voor de Haagse economie is dat er voldoende ruimte is voor bedrijvigheid. Dit versterkt het vestigingsklimaat en zorgt ervoor dat bedrijven en instellingen zich in Den Haag en de directe regio kunnen vestigen en groeien. Strategisch doel: voldoende ruimte voor bedrijvigheid realiseren in aantrekkelijke werkmilieus.

In de voortgangsrapportage (RIS 310848) staat de voortgang van de uitvoering van de economische uitvoeringsagenda in 2021. Dit dient als basis voor de verantwoording in deze jaarrekening, aangevuld met actuele werkzaamheden en resultaten. Corona had veel effect op de economie van Den Haag. Denk aangesloten horeca en winkels, versnelde digitalisering, coronamaatregelen, noodpakketten van het Rijk waar ondernemers vragen over hebben, minder toeristen en evenementen die niet doorgaan. In 2020 is een Sociaal economisch herstelplan (RIS 306618) opgesteld waarin interventies staan om de impact te verkleinen en om sterker uit de crisis te komen.

Welke resultaten zijn in 2021 behaald?

Stad: een attractieve stad voor bewoners, bezoekers en bedrijven

• Wanneer de RIVM regels het toelieten, is marketing inzet om hotelboekingen te stimuleren via boekingsplatforms. Daarbij is de Zee van Ruimte boodschap gebruikt, gericht op onbekende parels. Verder is lokaal winkelen gepromoot met de “Den Haag pakt je in” campagne.
• Conform de strategie toerisme is samenwerking gezocht met buurgemeenten. Dit heeft geleid tot een partnerpakket bij The Hague & Partners. Toeristisch aanbod uit de regio wordt daarmee op denhaag.com onder de aandacht gebracht.
• In het Museumkwartier hebben de instellingen zich verenigd in een stichting. Daarnaast is een augmented reality omgeving gelanceerd die gratis toegankelijk is.
• In september is een uitgebreid koninklijk programma gerealiseerd met rondvaarten op de Hofvijver. Ook is een gratis audiotour gelanceerd met informatie over koninklijke plekken in de stad.
• Om Den Haag als aantrekkelijke winterbestemming te ontwikkelen, is samen met ondernemers geïnvesteerd in sfeerverlichting die komende jaren kan worden gebruikt.
• Er is een concept toekomstvisie opgesteld voor Scheveningen als badplaats.
• Samen met betrokken partijen is gewerkt aan het Binnenstadsplan 2030, een perspectief op de Binnenstad voor de lange termijn. Het concept is begin 2022 gereed.
• Het uitwerkingsplan Horeca Den Haag 2021-2023 is op 10 mei vastgesteld. Samen met de horecasector heeft het college verschillende herstelacties opgesteld om de horeca te ondersteunen.
• De terrassen mochten zomer 2021 weer met 25% uitgebreid worden en parkeerplaatsen mochten als terras worden ingericht. Deze uitbreidingen zijn verlengd tot 1 mei 2022.
• Op 6 oktober was er met de commissie Bestuur een werkbespreking over het Haagse nachtleven. In deze werkbespreking is besloten om een nachtvisie op te stellen samen met de sector.
• Op 17 november is het Haags hotelbeleid 2021 naar de Raad gestuurd (RIS 310666 ). Hierin wordt voorgesteld om niet meer mee te werken aan bestemmingsplanwijzigingen of afwijkingsprocedures voor nieuwe hotelinitiatieven totdat de hotelmarkt weer is hersteld.

Structuur: naar een veerkrachtige economische structuur

• Met Innovation Quarter (IQ) is een investeringsfonds gerealiseerd waarmee mkb en ondernemers kunnen groeien en nieuwe banen kunnen ontstaan in de gezondheidszorg.
• In oktober is in Den Haag de Europese GovTech Summit 2021 georganiseerd. Dit deed de gemeente samen met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In dit tweedaagse hybride event gingen diverse prominente politieke en publieke sprekers in op de digitale transformatie van Europese overheden. De summit was met meer dan 1.000 deelnemers uit heel Europa een succes. Het heeft Den Haag als ‘natuurlijke centrum’ voor GovTech op de kaart gezet.
• In 2021 hebben zich meerdere internationale organisaties in de stad gevestigd. Er zijn afgelopen jaar 11 nieuwe NGO's geland in Den Haag, waaronder Center for Civilians in Conflict, Find Out Why en het War Childhood Museum.
• In 2021 heeft InnovationQuarter vanuit de gemeente en de provincie geld ontvangen om lokale en regionale cybersecurity bedrijven te ondersteunen in hun internationaliseringsambities. Via het zogenaamde Globaliser Cybersecurity-programma zijn 7 bedrijven begeleid om hun internationaliseringsambities concreet te maken en target landen te bepalen.
• Samen met het Rijk heeft de gemeente op 29 september de One Conference digitaal georganiseerd. Dit is een grote internationale cybersecurityconferentie. Inhoudelijk was de One Conference succesvol met een hoge opkomst van circa 1.200 deelnemers, veel exposure voor de gemeente Den Haag (onder andere via het online magazine en een promotievideo) en een sterk programma.
• In 2021 heeft de Haagse vestiging van YES!Delft een bijdrage van € 0,25 mln. ontvangen. Doel is om het ecosysteem te versterken, ondernemerschap te stimuleren en Den Haag te positioneren als een aantrekkelijke vestigingsplaats. Inmiddels heeft YES!Delft in Den Haag circa 100 startups begeleid in validatie labs (vroege fase, circa 70) en acceleratie labs (volwassen fase, circa 30).
• Belangrijke maritieme innovatieprojecten waren ‘drones en drenkelingen’ en de aankondiging dat het bedrijf Oceans of Energy hun drijvende zonnepanelen gaat testen op een van de proefvelden op zee als onderdeel van het Haagse Campus@Sea
• De zesde editie van ImpactFest was uitverkocht met meer dan 1.200 (digitale) deelnemers uit 35 landen.
• In 2021 vestigden ondanks de coronacrisis 21 impact ondernemers zich in de stad. Ook Apollo14, de hub voor impact startups, is inmiddels helemaal vol en er is een wachtlijst. Om te voldoen aan de groeiende vraag aan bedrijfsruimte in de Binckhaven is in 2021 volop verder gewerkt aan de realisatie van de Titaan.  

Ondernemer: een excellent ondernemingsklimaat waarin ondernemers kunnen groeien

• Acquisitie: The Hague Business Agency heeft in 2021 32 bedrijven laten landen, met 863 banen in 3 jaar en een investering van € 35,13 mln. Het InnovationQuarter heeft in 2021 6 bedrijven laten landen in Den Haag, waarvan 4 samen met The Hague Business Agency. Deze 6 bedrijven bieden de komende 3 jaar gezamenlijk 90 fte aan werkgelegenheid en € 15,7 mln. aan investeringen.
• Het fysieke loket in het Atrium van het stadhuis heeft in 2021 haar deuren geopend. Helaas moest het loket vanwege de lockdown weer sluiten. Het derde kwartaal van 2021 startte een communicatiecampagne om de zichtbaarheid van het Ondernemersportaal te vergroten. Naast Twitter heeft het Ondernemersportaal nu ook een Facebook-account.
• Ondanks de coronacrisis zijn 16 ondernemers uit Den Haag en de regio in 2021 begeleid bij hun marktentree op de Duitse en Britse markt. Dit aanbod aan ondernemers maakt onderdeel uit van de ‘MKB Deal Internationaal Ondernemen voor en door Ondernemers’.
• The Hague International Centre heeft in 2021 meer dan 4.300 internationals geholpen die bij 500 innovatieve werkgevers werken. Met meer dan 75 Nederlandse en buitenlandse werkgevers zijn gesprekken gevoerd over het aannemen van buitenlands personeel. Het International Centre heeft Den Haag vertegenwoordigd in landelijke en regionale initiatieven om extra internationaal talent aan te trekken.
• Eind 2021 is een subsidieregeling opengesteld voor het midden- en kleinbedrijf in de sectoren horeca, retail en persoonlijke dienstverlening om te digitaliseren (de digitaliseringsvoucher). De regeling is tot stand gekomen met steun van de Provincie Zuid-Holland en de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag (MRDH).

 Ruimte: voldoende ruimte voor bedrijvigheid in aantrekkelijke werkmilieus

• Den Haag heeft in 2021 € 0,75 mln. subsidie verleend aan de stichting Technologisch Centrum Ypenburg. Hiermee is het Technology Park Ypenburg (TPY) verder ontwikkeld als hotspot voor de hightech maakindustrie. Op TPY zijn een businesscenter en gedeelde faciliteiten beschikbaar. Hier kunnen startups en mkb-bedrijven terecht kunnen om producten te ontwikkelen en te produceren. Dit heeft geleid tot vestiging van de bedrijven ZeroAvia, Qlayers en Unified International, uitbreiding van de bedrijven KVE, Hittech en Exasun en projecten van TU Delft en InHolland.
• In Pand Zuidwest is 1.500 m² bedrijfsruimte gerealiseerd voor ondernemers uit Zuidwest.
• In de Derde Haven van Scheveningen zijn 4 ruimtes opgeleverd van in totaal 842 m2 voor maritieme bedrijvigheid.
• In 2021 is de subsidieregeling Kleinschalige bedrijfshuisvesting opengesteld. Hiermee wordt € 1,5 mln. beschikbaar gesteld voor het realiseren van bedrijfsruimte. Eind 2021 is er voor bijna € 0,1 mln. aan aanvragen gehonoreerd.
• In maart 2021 is het 'Woonwerk akkoord light' ondertekend met de Provincie Zuid-Holland en de gemeenten Delft, Den Haag Leidschendam-Voorburg en Rijswijk. Met dit akkoord belooft de gemeente om voldoende ruimte voor bedrijven in hogere milieucategorieën te behouden.

Effecten van corona

• Bezoekers zijn, door middel van crowd control en gastvrijheidsacties, op een gastvrije en vriendelijke wijze geattendeerd op de coronamaatregelen.
• De marketinginspanningen bleven in 2021 beperkt tot het stimuleren van hotelovernachtingen in het zomerseizoen. Alleen in de maand augustus (72,6%) kenden de Haagse hotels een relatief hoge bezettingsgraad.
• In 2021 zijn de meeste evenementen geannuleerd. Een aantal evenementen kon in aangepaste vorm of digitaal doorgaan.
• Voor horecaondernemers heeft de gemeente tijdelijke regelingen opgesteld, zoals de extra terrasruimte in de zomer (RIS 305282 ) en de regeling voor terrassen in de winter (RIS 306333 ).
• Sinds de coronacrisis ligt het aantal klantcontacten van het Ondernemersportaal op circa 300 per maand.

Indicatoren en kengetallen

Bruto binnenlands product
In Den Haag sloeg de economische krimp van 0,6% in 2017 om in een groei van 0,3% in 2018 en 2,7% in 2019. In 2020 kromp de Haagse economie met 2,o%. De krimp in de Haagse regio was iets lager dan de krimp in de overige regio’s en ten opzichte van Nederland als totaal.

Hotelovernachtingen
Tot april 2021 lag de bezettingsgraad van de hotels rond de 20%. Na de versoepelingen steeg de bezettingsgraad snel tot 72% in augustus. Vanaf oktober daalde het sterk naar een bezettingsgraad in december van zo’n 15%.

Op 17 november is het Haags hotelbeleid 2021 naar de Raad gestuurd (RIS 310666). Hierin wordt voorgesteld om niet meer mee te werken aan bestemmingsplanwijzigingen of afwijkingsprocedures voor nieuwe hotelinitiatieven totdat de hotelmarkt weer is hersteld.

De gerealiseerde overnachtingen zijn deels te danken aan binnenlandse verblijfsbezoekers en deels aan vooral Duitse verblijfsbezoekers. De zakelijke markt is door de coronacrisis volledig ingestort, ook door het wegvallen van congressen en de door het bedrijfsleven zelf opgelegde reisrestricties.

* De functiemengingsindex weerspiegelt de verhouding tussen banen en woningen, en varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen werken).