Financiële verantwoording op hoofdlijnen

 
Toelichting op de lasten:
De grootste lasten op het programma Financiën zijn de dotaties aan reserves, de betaalde en toegerekende rentelasten. De dotaties aan reserves zorgen ervoor dat de gemeente geld beschikbaar houdt voor uitvoering van beleid in toekomstige jaren.

Toelichting op de baten:

De gemeente verantwoordt in 2021 binnen het programma Financiën € 1.720,4 mln. aan baten en € 342,2 mln. aan onttrekkingen uit reserves, totaal € 2.062,6 mln..  Baten van het Rijk vormen 73% van het totaal; dit is de bijdrage vanuit het gemeentefonds. De belastingen maken 6% uit van de baten. De belangrijkste daarvan is de onroerende zaakbelasting (OZB). Van de baten bestaat 1% uit overige inkomsten, en 2% uit externe rente vanuit geldleningen (kort en lang) en winstuitkeringen van verbonden partijen. Bij winstuitkeringen gaat het om dividend vanuit onze deelnemingen. De onttrekkingen uit reserves maken 17% uit van de dekking.

Toelichting resultaat op hoofdlijnen
Het programma Financiën sluit af met een resultaat van € 23,9 mln. nadelig ten opzichte van de begroting. De belangrijkste resultaten zijn:

• € 36,0 mln. hogere baten algemene uitkering door niet begrote taakmutaties uit de september- en decembercirculaire 2021. Van deze taakmutaties is € 29,2 mln. gerelateerd aan corona.
• € 7,4 mln. lagere baten algemene uitkering uit het gemeentefonds. Dit is te verklaren uit de zogeheten 'Haagse aantallen’.
• € 42,2 mln. nadelig resultaat door lagere onttrekkingen uit de gemeentebrede projectreserves. De lagere onttrekking uit de gemeentebrede projectreserves hangt samen met even grote voordelen op de desbetreffende beleidsprogramma’s. Gemeentebreed is het resultaat neutraal.
• € 4,2 mln. nadelig resultaat doordat afkoop minder vaak gekozen wordt dan jaarlijkse canonbetaling vanwege het lage canonpercentage.
• € 3,9 mln. nadelig resultaat door met name inkomstenderving toeristenbelasting als gevolg van corona
• € 2,4 mln. voordelig resultaat door een nabetaling vanuit de Metropoolregio Rotterdam Den Haag over de afdracht vanuit het reclame-contract over de jaren 2019 en 2020
• € 1,3 mln. voordelig resultaat door vrijval van risico voorzieningen verstrekte langlopende leningen en belegging Meewind.

Begrotingsoverschrijding 
De totale lasten op het programma zijn € 2,4 mln. hoger dan de begrote lasten.  Deze overschrijding wordt met name veroorzaakt door hogere lasten van vennootschapsbelasting van € 1,5 mln. in verband met reclame-inkomsten over 2021 (zie toelichting activiteit Vennootschapsbelasting). Het restant van € 0,9 mln. is het saldo van diverse voor- en nadelen van onder andere loon- en prijsbijstelling, faseringsverschillen taakmutaties en organisatiekosten.

Afwijkingen ten opzichte van 2020
De uitkomst 2021 verschilt ten opzichte van 2020. De afname van de baten (€ 628,8 mln.) komt met name door de verkoopopbrengst in 2020 van de deelneming Eneco (€ 673,7 mln.) en een hogere algemene uitkering gemeentefonds (€ 63,8 mln.). Hiertegenover staan op andere beleidsprogramma's ook hogere lasten als gevolg van onder andere inflatie en groei van de stad. Het volume aan dotaties en onttrekkingen aan de reserves uit dit programma verschilt van jaar tot jaar. Dit hangt voornamelijk samen met nieuw beleid en herfaseringen per begrotingsjaar (reserves Allocatie incidentele middelen nieuw beleid), mutaties in de reserve Activafinanciering en de Algemene reserve (zie onderdeel 'Reserves, voorzieningen en investeringen').

Toelichting effecten Corona

• Uit de september- en decembercirculaire 2021 is € 29,2 mln. ontvangen (incl. compensatie inkomstenderving 2020 € 5,5 mln.) voor taakmutaties in verband met corona
• De VNG en het Rijk hebben afgesproken dat er over 2021 aanvullende compensatie van inkomstenderving komt op basis van de daadwerkelijke situatie. Deze compensatie heeft met name betrekking op de daling van inkomsten uit toeristen- en parkeerbelasting en leges. Omdat de compensatie in 2022 wordt vastgesteld, was deze volgens de boekhoudkundige regels nog niet begroot. De inkomstenderving op toeristenbelasting bedraagt € 5,6 mln.
• Als gevolg van de coronamaatregelen zijn de inkomsten van de parkeergarage Spui € 1,2 mln. lager dan begroot.

 Een nadere toelichting over de effecten van corona is beschreven in hoofdstuk 1.3.

In 2021 is aan algemene uitkering € 1,51 mld. ontvangen. 

Toelichting financieel resultaat                  € 28,6 mln.   V/IS

Het voordeel op het gemeentefonds bedraagt in 2021 € 28,6 mln. Dit wordt met name veroorzaakt door:

• Taakmutaties september- en decembercirculaire            € 36,0 mln.   V/I

Op taakmutaties uit de septembercirculaire 2021 heeft de gemeente € 11,3 mln. ontvangen, en uit de decembercirculaire 2021 € 24,7 mln. Van deze € 36,0 mln. is € 29,2 mln. gerelateerd aan corona. Een taakmutatie houdt in dat de gemeente geld van het Rijk krijgt waartegenover meer en nieuwe taken en dus meer lasten voor de gemeente staan. Op grond van de verslaggevingsvoorschriften dient de gemeente de taakmutaties in 2021 als baat te verantwoorden. Deze circulaires konden niet meer in de begroting verwerkt worden en komen daarom nu tot uitdrukking als een positief resultaat. Dit deel van het positieve resultaat 2021 is grotendeels nodig om de extra lasten voor de taakmutaties te dekken.
De belangrijkste taakmutaties (> € 1,0 mln.) zijn: Tijdelijke ondersteuning noodzakelijke kosten TONK (€ 9,6 mln.), Lokale cultuuraanbod en buurt- en dorpshuizen (€ 4,3 mln.), Continuïteit van zorg (€ 8,8 mln.), Maatschappelijke opvang (€ 7,0 mln.), Afrekening inkomstenderving corona 2020 (€ 5,5 mln.), Versterking ondersteuning wijkteams (€ 2,3 mln.), Aanpak problemen jeugdzorg (€ 2,0 mln.), Impuls integraal werken (€ 1,8 mln.), Robuust rechtsbeschermingssysteem (€ 1,1 mln.) en Beschermd Wonen (-/- € 3,0 mln.).

• ‘Haagse aantallen’ verrekening 2018, 2019 en 2020            € 3,1 mln.   V/S

Ook heeft de gemeente € 3,1 mln. ontvangen als afrekening van de ‘Haagse aantallen’ van 2018, 2019 en 2020. Dit zijn landelijke nacalculaties die vooraf moeilijk in te schatten zijn.

• 'Haagse aantallen' 2021                     € 10,5 mln.   N/S

Het restant zit in de zogeheten ‘Haagse aantallen’. Het gemeentefonds bestaat uit ongeveer 60 verdeelmaatstaven. Als het aandeel van Den Haag daarvan kleiner wordt, of als de ‘ongunstige’ maatstaven (waarvan Den Haag een relatief laag gewicht heeft) in belang toenemen, dan leidt dat tot een lagere uitkering voor Den Haag. Twee grote maatstaven hierbij zijn (1) de aantallen van de bijstand. Landelijk is dat eind 2020 ongeveer 1% lager dan eind 2018, maar in Den Haag 2,6%. (2) De WOZ-waarde van de woningen (Den Haag +10,2%, Nederland +8,2%; hierbij geldt: hoe hoger de WOZ-waarde hoe lager de uitkering). Ter illustratie: het nadeel betreft circa 0,7% van het totaalbedrag van het gemeentefonds over 2021.

In het onderdeel 'Reserves, voorzieningen en investeringen' staat een inhoudelijke toelichting.

Toelichting financieel resultaat Lasten               € 5,4 mln.   N/I

Het gaat om een saldo van voor- en nadelen op onder andere loon- en prijsbijstelling, G4-programma financiële trainees, kapitaallasten, faseringsverschillen taakmutaties, organisatiekosten en vennootschapsbelasting en overige mutaties

Toelichting financieel resultaat Baten               € 42,2 mln.   N/I

• Gemeentebrede reserves                     € 42,2mln.    N/I

Dit betreft een nadeel van € 42,2 mln. op de gemeentebrede reserves als gevolg van lagere bestedingen bij andere programma’s. Hier tegenover zijn op de betreffende programma's minder lasten gerealiseerd, waardoor het resultaat gemeentebreed neutraal is. De inhoudelijke toelichten zijn opgenomen in de betreffende beleidsprogramma's. De grootste resultaten zijn op:

• Reserve Grote projecten: € 4,0 mln. (programma 3 € 0,4 mln., programma 5 € 0,1 mln., programma 7 € 0,8 mln., programma 9 € 0,5 mln., programma 10 € 0,1 mln., programma 13 € 2,3 mln., programma 14 -/-€ 0,2 mln.);
• Reserve Extra impuls voor betaalbaar wonen voor sociale woningbouw en starterswoningen € 1,7 mln.         (programma 13);
• Reserve Verbetering duurzame mobiliteit € 4,3 mln. (programma 12 € 4,2 mln., programma 13 € 0,1 mln.);
• Reserve Duurzaamheid en energietransitie € 0,8 mln. (programma 3);
• Reserve Verhogen kwaliteit in gebiedsontwikkeling en sociale woningbouw € 28,1 mln. (programma 9 € 0,2 mln., programma 13 € 27,9 mln.)
• Reserve Sociaal Economisch Herstelplan € 2,6 mln. (programma 6 € 0,1 mln., programma 8 € 0,6 mln., programma 11 € 1,8 mln., programma 16 € 0,1 mln.);
• Reserve Internationaal & werving: € 0,8 mln. (programma 11).

De algemene reserves bestaan uit de Algemene reserve, de Programmareserves, de Centrale bedrijfsvoeringsreserves en de Onderhoudsreserves vastgoed en sportaccommodaties. 
In het onderdeel 'Reserves, voorzieningen en investeringen' is een inhoudelijke toelichting opgenomen.

Lasten
In 2021 is € 26,8 mln. aan rente betaald voor opgenomen langlopende leningen en gestorte waarborgsom derivaten (collateral), € 25,2 mln. opgenomen aan interne rentelasten eigen en vreemd vermogen, € 67,4 mln. gedoteerd aan de reserve Activafinanciering voor incidentele dekking investeringen, en € 32,0 mln. gedoteerd aan de reserve Allocatie incidentele middelen begroting 2022 - 2025. Tot slot zijn de lasten met € 35,2 mln. verlaagd in verband met toegerekende rentelasten en vrijgevallen voorzieningen.

Baten
In 2020 is € 10,8 mln. aan rente ontvangen voor verstrekte langlopende leningen aan derden) en obligaties. Daarnaast is € 25,2 mln. opgenomen aan interne rentebaten eigen- en vreemd vermogen en is € 8,2 mln. ontvangen aan dividend van deelnemingen en belegging Meewind. Aan rentebaten is € 4,0 mln. toegerekend aan andere activiteiten in verband met projectfinanciering.

Uit de reserve Allocatie incidentele middelen begroting 2022 – 2025 is € 14,8 mln. en uit de reserve Activafinanciering is € 87,3 mln. onttrokken. Specificatie onttrekking reserve Activafinanciering:

• € 8,0 mln. is onttrokken voor de voorfinanciering van jaarschijven uit het coalitieakkoord 2020 – 2023;

• € 7,4 mln. is onttrokken voor incidentele dekking kapitaallasten;
• € 28,3 mln. is vrijgevallen. De vrijval was mogelijk omdat de corresponderende jaarlijkse kapitaallasten structureel in de exploitatie zijn opgenomen. Van deze vrijval is € 23,3 mln. toegevoegd aan de reserve Verbetering duurzame Mobiliteit en € 5 mln. aan het programma Mobiliteit.
• € 42,2 mln. is vrijgevallen. Bij de oplevering van het project Rotterdamsebaan kon het investeringskrediet met € 42,2 mln. verlaagd worden. Dit bedrag is voor € 10 mln. ingezet voor de Campus Den Haag Leiden, € 4 mln. voor gebiedsaanpak complexe gebieden, € 4 mln. voor sporthal Loosduinen, € 7,2 mln. voor Ruimtelijk-economische investeringsstrategie en € 17,0 mln. is beschikbaar gesteld voor het algemene budgettaire kader.
• € 1,4 mln. is overgeheveld naar de exploitatie ten behoeve van Centrum Noord.

Toelichting financieel resultaat lasten               € 1,9 mln.   V/I 

• Vrijval voorzieningen                     €1,5 mln.   V/I

In 2021 is de voorziening leningen en kapitaalstorting aan derden € 0,7 mln. en de voorziening op de belegging Meewind € 0,8 mln. vrijgevallen als gevolg van afgenomen risico’s.

• Overig                           € 0,4 mln.  V/I

Het gaat om diverse kleine verschillen op de rentelasten van circa € 0,4 mln.

Toelichting financieel resultaat baten               € 0,3mln.   V/I 

• Dividend beleggingen Meewind                  € 0,3 mln.  V/I

Dit zijn verstrekte langlopende leningen aan de St. Jacobusstichting.

Dit zijn verstrekte langlopende leningen aan de Grondexploitatie Maatschappij Vroondaal C.V..

Lasten
In 2021 is € 9,6 mln. aan lasten gemaakt. De balanswaarde is vanwege de afkoop van eeuwigdurende canonbetaling met € 1,2 mln. verlaagd. De rentelasten over de boekwaarde per 1 januari 2021 van erfpachtrechten waren € 4,3 mln. De afschrijving van opstallen in erfpacht waren € 0,6 mln. In het Fonds Canons Ineens is een storting van € 2,1 mln. gedaan in verband met de nominale canon van langdurig afgekochte rechten. De overige kosten zijn € 1,4 mln. en hebben voornamelijk betrekking op personeelslasten.

Baten
In 2021 is voor € 16,6 mln. aan baten gerealiseerd. De canonopbrengsten inclusief administratie en beheerkosten bedragen € 13,0 mln. Door contractwijzigingen is er voor € 3,6 mln. aan incidentele opbrengsten gerealiseerd. Dit zijn vooral baten (€ 2,0 mln.) voor de eeuwigdurende afkoop van de canonverplichting. De overige opbrengsten hebben betrekking op verkoop bloot eigendom, bijdrage splitsingskosten en erfpachtsuppletie. 

Toelichting financieel resultaat lasten               € 1,0 mln.   V/I

Afboeking boekwaarden erfpachtverplichtingen en rente en afschrijvingslasten applicatie   € 1,2 mln.    V/I
Er is een relatie tussen deze afboeking van de balanswaarde en de inkomsten uit afkoopsommen canonverplichting (zie Toelichting financieel resultaat baten). Doordat de afkoopsommen lager zijn dan begroot hoeft er ook minder balanswaarde te worden afgeboekt. Tevens heeft voor de aanschaf van de nieuwe erfpachtapplicatie incidentele dekking voor rente en afschrijvingslasten plaatsgevonden. Per saldo leidt tot een voordeel van € 1,2 mln.

Overig                              € 0,2 mln.  N/I

Toelichting financieel resultaat baten                € 5,2 mln.    N/I

Afkoopsommen canonverplichtingen                  € 3,9 mln.   N/I 
Vanwege het lage canonpercentage is afkoop minder aantrekkelijk dan jaarlijkse canonbetaling. Daardoor is er minder gekozen voor afkoop van de canonverplichting en is ook bij de heruitgifte de keuze voornamelijk gevallen op canonbetaling. Dit leidt tot een nadeel.

Opbrengsten canon                        € 1,3 mln.   N/I 

Door de lagere marktrente daalt het canonpercentage al gedurende een aantal jaren. De gemeente ontvangt daardoor ook minder inkomsten uit canon. Het nadeel op deze inkomsten kon in 2021 niet worden opgevangen door incidentele meevallers.  

Belastingen

Lasten
De lasten binnen het programma Financiën met betrekking tot Belastingen gaan over met name de perceptiekosten (kosten voor het heffen en innen van belastingen) van € 4,6 mln.. Er zijn diverse voordelen op de perceptiekosten behaald van per saldo € 0,3 mln. Tot slot is beperkt gebruik gemaakt van de compensatieregeling voor startende ondernemers.

Baten
De baten van de diverse belastingen zijn weergegeven in bovenstaande tabellen. In 'Belastingen overig' zijn de precariobelasting en hondenbelasting opgenomen. De VNG en het Rijk hebben afgesproken dat in 2021 aanvullende compensatie van inkomstenderving komt op basis van de daadwerkelijke situatie. Deze compensatie heeft met name betrekking op de daling van inkomsten uit toeristen- en parkeerbelasting en leges. Omdat de compensatie in 2022 wordt vastgesteld, was deze volgens de boekhoudkundige regels nog niet begroot.

Toelichting financieel resultaat                                                                                           € 3,9 mln.   N/I

Toeristenbelasting                                                                                                            per saldo € 4,5 mln.      N / I
In 2021 is totaal € 9,1 mln. aan inkomsten toeristenbelasting gerealiseerd. Door de coronacrisis is de gerealiseerde opbrengst toeristenbelasting over 2021 € 8,0 mln. De totale inkomstenderving voor 2021 als gevolg van corona bedraagt derhalve € 5,6 mln. (begroting € 13,6 minus realisatie € 8,0 mln.). Daarnaast is, na definitieve vaststelling van de aangiften over 2020, € 1.1 mln. meer aan baten gerealiseerd dan was begroot voor 2021. Per saldo is het resultaat € 4,5 mln. nadelig.

Overige belastingen                                                                                                                             € 0,6 mln.      V/I 

Lasten
In 2021 is op de activiteit Reclame-opbrengsten € 0,1 mln. besteed aan personeelskosten voor het contractbeheer, juridische kosten en beheerkosten (zoals energiekosten).

Baten
De baten van € 5,3 mln. hebben betrekking op diverse reclameovereenkomsten voor het exploiteren van reclamedragers in de buitenruimte door reclame-exploitanten (zoals in de tramhokjes). 

Toelichting financieel resultaat                                                                                  € 2,4 mln.   V/I 

Risicomanagement                                                                                                                              € 2,4 mln.     V/I
Er heeft een nabetaling plaatsgevonden vanuit de Metropoolregio Rotterdam Den Haag over de afdracht vanuit het reclame-contract over de jaren 2019 en 2020. Dit zorgt tevens voor een hogere afdracht van vennootschapsbelasting.

Lasten
De lasten betreffen met name apparaatslasten, verzekering van panden en goederen, en het beheer van een aantal bijzondere objecten (zoals molens en oude dienstwoningen).

Baten
De baten betreffen met name uitbetalingen door verzekeraars voor schades en claims, parkeerbaten parkeergarage Spui en huuropbrengsten van de bijzondere objecten.

Toelichting financieel resultaat lasten                                                                                € 0,6 mln.   V/I 

Risicomanagement                                                                                                                              € 0,4 mln.     V/I
Als gevolg van corona is minder gebruik gemaakt van de voorzieningen (onderwijs, huisvesting en wagenpark), waardoor de uit te betalen schade op het onderdeel ‘eigen risico’ lager is dan geraamd. Voor 2021 betrof dat een voordeel van € 0,4 mln..

Overig                                                                                                                                                      € 0,2 mln.     V/I

Toelichting financieel resultaat baten                                                                 € 0,8 mln.  N/I 

Parkeergarage Spui                                                                                                            € 1,2 mln.       N/I
Als gevolg van de coronamaatregelen zijn de inkomsten van de parkeergarage Spui € 1,2 mln. lager dan begroot.

Risicomanagement                                                                                                                          € 0,4 mln.     V/I
Als gevolg van corona is er minder gebruik gemaakt van de voorzieningen (onderwijs, huisvesting en wagenpark). Tevens is de afhandeling van de vonkenregen, die afkomstig was van de vreugdevuren in Scheveningen tijdens de jaarwisseling op 1 januari 2019, verwerkt. Het restant van de voorziening ‘Vonkenregen’ is vrijgevallen. Voor 2021 in totaal een voordeel van € 0,4 mln..

Lasten
De lasten hebben betrekking op de aanslagen vennootschapsbelasting over de reclame-inkomsten en de inkomsten parkeergarage Spui.

  Toelichting financieel resultaat                                                                                  € 1,5 mln.   N/I 

Vennootschapsbelasting                                                                                                                    € 1,5 mln.      N/I
Vanwege de extra reclame inkomsten over 2021 is er ook een hogere afdracht aan vennootschapsbelasting over de reclame-inkomsten verschuldigd (€0,6 mln.). Verder is € 1,1 mln. afgedragen in verband met een naheffing over de periode 2016 -2020 van de reclame-inkomsten. Tot slot is, als gevolg van de lagere parkeerbaten van de parkeergarage Spui, minder vennootschapsbelasting afgedragen (€ 0,2 mln.) dan begroot.

lasten
Dit betreft de lasten van de accountantscontrole van de gemeente (€ 1,7 mln.) en de kosten van controles van externe opdrachtgevers (€ 0,2 mln.).

Baten
De baten van controles van externe opdrachtgevers bedraagt € 0,3 mln..

Toelichting financieel resultaat                                                                    € 0,2 mln.  V/I 

De lagere uitkomst dan begroot van zowel de lasten (€ 0,6 mln. V) als de baten (€ 0,4 mln. N) is vooral een gevolg van het uitvoeren van minder externe opdrachten.